The First Burmese Printed Alphabets

ပထမဆုံး မြန်မာဘာသာနဲ့ ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေတဲ့စာအုပ်။

1776 ခုနှစ်က Italian ဘာသာနဲ့ ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ "Alphabetum Barmanum" ခေါင်းစဉ်နဲ့
"မြန်မာဘာသာနဲ့ မြန်မာ အက္ခရာများ အကြောင်း"

Alphabetum Barmanum seu Bomanum Regni Avae Finitimarumque Regionum

'

ဒီစာအုပ်ဟာ မြန်မာပြည်ထဲမှာ ရှိရင်တောင် သုံးလေးငါးအုပ်ထက် မပိုနိုင်ဘူး။ စာအုပ်ဟောင်း ရောင်းတဲ့သူတွေရဲ့ အဆိုအရ ဒီစာအုပ်ရဲ့ တန်ဖိုးက ဆယ်သိန်း အထက်မှာ ရှိပာတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို တစ်ခာမှ မမြင်ဖူးခဲ့ပာဘူး။ ဖြစ်ချင်တော့ တနေ့က ဆရာတစ်ယောက်က ပထမဆုံး မြန်မာ အကူခရာတွေကို ပုံနှိပ်ခဲ့တဲ့ စာအုပ်အကြောင်းကို သိချင်လို့ဆိုပြီး အကူအညီ တောင်းလာတယ်။ သူက ဂျဒ်ဆင်ရဲ့ အဘိဓာန်ကို ပထမဆုံးလို့ ထင်နေတယ်။ ဂျဒ်ဆင်က ပထမဆုံး မဟုတ်ဘူး ဆိုတာကိုတော့ မှတ်မိနေတယ်။ အဲဒီအကြောင်း ဖတ်ဖူးတယ်။ ဒာပေမယ့် ဘယ်စာအုပ်မှာလဲဆိုတာ အတိအကျကို မေ့နေတာမို့ စာအုပ်စင်ကို ပြန်လှန်ရပာတယ်။

ပထမဆုံး ခြေရာပြန်ခံမိတာက ဦးသန်းထိုက် (သုတေသန) ရဲ့ ရည်ညွှန်းလုပ်ငန်းနှင့် ရည်ညွှန်း အထောက်အထားများ ဆိုတဲ့ စာအုပ်မှာပာ။ အဲဒီစာအုပ်ထဲမှာ ဒီစာအုပ်အကြောင်း အရိပ်အမြွက် ပာတယ်။ ဒာပေမယ့် ပထမဆုံးပာလို့ အတိအကျ ဆိုမထားဘူး။ စာအုပ်ကို ထုတ်ဝေတာက ၁၇၇၆ ခုနှစ် ဆိုတော့ ဟုတ်တာတော့ ဟုတ်နေပြီဆိုတာ သိလိုက်တယ်။ ဒာနဲ့ ဟိုး ၁၉၇၃ လောက်က စာပေဗိမာန်က ထုတ်ခဲ့တဲ့ စာအုပ်စာပေ သုံးတွဲမှာများ ပာများပာမလားဆိုပြီး ကြည့်လိုက်တော့ ကွက်တိကို တွေ့တာပာပဲ။

ဟုတ်ပာတယ်။ ဒီစာအုပ်ဟာ မြန်မာ့ ပုံနှိပ်စာပေသမိုင်းမှာ ပထမဆုံး မြန်မာစာလုံးတွေ အဖြစ် ပုံနှိပ်ဖော်ပြခြင်း ခံရတဲ့ မြန်မာသင်ပုန်းကြီး စာအုပ်ပဲ ဖြစ်ပာတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို ၁၇၇၆ ခုနှစ်မှာ အီတလီနိုင်ငံ ရောမမြို့မှာ ခရစ်ယာန် ဘုန်းတောှကြီး မယ်ချီယာ ကာပာနီ (Melchior Carpani) က ပုံနှိပ် ထုတ်ဝေခဲ့တာလို့ ဆိုပာတယ်။ အခုဆို ဒီစာအုပ် သက်တမ်းက ၂၃၄ နှစ်တောင် ရှိနေပါပြီ။

အကြောင်းအရာ တစ်ခုကို တိတိကျကျ သိလိုက်ရလို့ အတောှ ဝမ်းသာသွားပြီး လာမေးတဲ့ ဆရာကို အဲဒီအကြောင်း လှမ်းပြောမလို့ အင်တာနက် တက်လိုက်တော့ ထုံးစံအတိုင်း ကျွန်တောှ့လက်က ဂူဂယ်မှာ အဲဒီနာမည် ရိုက်ထည့် လိုက်မိတယ်။ တွေ့လိမ့်မယ်လို့ သိပ်ပြီး ထင်မှတ်မထားပေမယ့် ဂူဂယ်ဟာ စာကြည့်တိုက်ကြီးတွေက ဒီလို အဖိုးတန် စာအုပ်တွေကို Digitize လုပ်ထားတတ်တာ ကျွန်တော် သိတယ်။ Search Result တွေထဲက Google Book ထဲမှာ ဒီစာအုပ်ကို တွေ့လိုက်ရတော့ ကျွန်တောှ အရမ်း ပျောှသွားမိတယ်။ အဖုံးလေးလောက်တော့ တွေ့ရကောင်းရဲ့လို့ တွေးမိပြီး အဲဒီလင့်ကို သွားကြည့်လိုက်တော့ ဒောင်းလုဒ်ပာ ပေးထားတာ တွေ့လိုက်ရတာမို့ ချက်ချင်းကို ဒောင်းလုဒ်ချပြီး ဖတ်ကြည့်မိပါတော့တယ်။

အခုခေတ်နဲ့ မတူတဲ့ ၁၇၇၆ ခုနှစ်က မြန်မာ အရေးအသား။ အခုခေတ်မှာ မရှိတော့တဲ့ ဝသတ်၊ ဈမျဉ်းဆွဲ ပုံစံထူး၊ အသတ်ပုံစံကွဲ နှစ်မျိုး၊ ဒီဘက်ခေတ် ဣ နဲ့ ဤ ကို ဘယ်လို ရေးထားမှန်း မသိတဲ့ အရေးအသား စတဲ့ ထူးခြားချက်တွေကို မြင်တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စာအုပ် နောက်ဆုံးမှာတော့ ခရစ်ယာန် သမူမာကျမ်းစာထဲက ပညတ်တောှ ဆယ်ပားနဲ့ ဆုတောင်းခန်း အချို့ကို ရေးထားတာလည်း စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပာတယ်။ ဒာပေမယ့် အဲဒီအထဲက မြန်မာအကူခရာတွေ အကြောင်းကို အဓိပူပာယ် ဖွင့်ထားတဲ့ လက်တင် ဘာသာစကား စာတွေကိုတော့ နားမလည်တာမို့ မချင့်မရဲ ဖြစ်ရပြန်တယ်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ကျွန်တော် အတွက်တော့ အလွန် တန်ဖိုးရှိတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ် ရလိုက်တာပာပဲ။